Learning spaces

Learning spaces ondersteunen activerend onderwijs goed en helpen studenten bij het ontwikkelen van de 21e eeuwse vaardigheden. De fysieke ruimtes bieden uitgebreide didactische mogelijkheden, stimuleren leerprocessen en zijn in sommige gevallen technologierijk. Maar hoe ontwikkel je learning spaces? Hoe zorg je ervoor dat ze optimaal benut worden?

Typen onderwijsruimtes

Steeds vaker maken traditionele onderwijsruimtes plaats voor ruimtes die (online) samenwerken beter mogelijk maken. Hoe zien dit soort onderwijsruimtes (learning spaces) eruit? In onderstaande publicaties zijn praktijkvoorbeelden te vinden.

Benamingen

Er is in Nederland (nog) geen standaard terminologie voor de diverse onderwijsruimtes. Veel termen worden door elkaar gebruikt. De SIG Learning Spaces is van plan in 2021 met een gestandaardiseerde indeling en namen te publiceren.

Type onderwijsruimtes

Regulier leslokaal

Vaak voorzien van een bus opstelling. Studenten zitten vaak in rijen achter elkaar. Aan een zijde van de ruimte hangt een groot scherm waar meestal iemand naast staat om een presentatie te geven, te zenden. Zo’n wand met scherm wordt bij sommige instellingen een aandachtswand genoemd. Door het verwijderen van de aandachtswand en door het meubilair op wielen te zetten ondersteun je eenvoudig de mogelijkheden om het lokaal te gebruiken voor activerend onderwijs.

Active Learning Class (ALC)

Elke groep tot maximaal 6 a 8 studenten heeft een eigen tafel waar ze met elkaar in gesprek kunnen gaan. Vaak heeft elke tafel een eigen whiteboard en/of een scherm. Vaak is er geen aandachtswand met een groot scherm maar kan de docenten centraal alle schermen “over nemen.” Een ALC is een klaslokaal dat groepswerk faciliteert en daarmee activerend onderwijs stimuleert.

Educate IT - UU — Educate IT - Universiteit Utrecht

Active learning collegezaal

Active learning hall UCLA — Active learning lecture hall bij UCLA Irvine. Foto: Michel Jansen

Een collegezaal waarbij studenten ook eenvoudig met elkaar in gesprek kunnen gaan. Of door inzet van groepstafels. Of door het mogelijk maken van het omdraaien van stoelen.

Ronde collegezaal

Vroeger hadden de meest medische faculteiten een ronde collegezaal om anatomie lessen in te geven. De studenten konden zo dicht bij de docent komen en zien hoe hij in een lichaam sneed. Dit is ook een goede ruimte om met elkaar in gesprek te gaan in een grote groep. Een ander voorbeeld van een zaal waarbij mensen goed met elkaar in gesprek gaan is de lagerhuis-setting. Oregon State University heeft diverse collegezalen met een ronde of lagerhuis-opstelling. Het is een bijzondere ervaring om in zo’n ruimte les te geven. Met 300 studenten in de zaal zit de student op de achterste rij maximaal op de vijfde rij. Lees hierover meer in de blog over het bezoek aan de Oregon State University.

Collegezaal lagerhuis opstelling OSU — Collegezaal in lagerhuis opstelling bij OSU. Foto: Oregon State University

Virtual Classroom

Een klaslokaal met alleen maar online studenten. Vaak zijn deze zo ingericht dat je het gevoel krijgt dat je voor de groep met studeten staan. Zie bijvoorbeeld deze opstelling uitgevoerd door Barco.

Multi-locatieleren en hybride onderwijs

In de publicatie Praktijkvoorbeelden multi-locatieleren, onderwijsruimtes voor online en face-to-face-onderwijs (2018) verkennen we aan de hand van twee praktijkvoorbeelden wat er al mogelijk is op het gebied van het gelijktijdig onderwijs volgen vanaf verschillende locaties met behulp van een audiovisuele live-verbinding. Dit wordt ook wel multi-locatieleren of hybride onderwijs genoemd. Nieuwe technologie maakt deze onderwijsvorm activerender en doeltreffender dan voorheen.

In hybride onderwijs zijn een aantal studenten aanwezig in een fysieke ruimte en doet een deel van de studenten online via schermen mee. Wat zijn de ervaringen van docenten en studenten met deze combinatie tussen fysieke en online onderwijsruimtes? Hoe werk je hiermee als docent?

Lees het verslag van Webinar Highlights webinar De snelle opkomst van de Hybrid virtual classroom of bekijk de terugblik van de video. In 2021 vond het webinar met Tips voor goed hybride onderwijs plaats en een expertmeeting Hybride Virtual Classroom door de ogen van de AV- en IT-experts.

Learning theater UvA — Active learning Theater bij de UvA. Foto: UvA

De UvA heeft met het multi-locatie leren een theater ingericht. Een select gezelschap van 20 studenten mag in het theater plaats nemen. De overige studenten nemen online deel aan het college. Zie hier het persbericht dat ze hebben uitgegeven toen ze de Eunis AV-Award hebben gewonnen.

Onderzoek naar technologierijke learning spaces

Wil je meer weten over technologierijke learning spaces in het Nederlandse hoger onderwijs? SURF heeft in 2019 het Lectoraat Teaching, Learning & Technology van Inholland gevraagd onderzoek te doen onder 28 instellingen. In de publicatie Onderzoek naar technologierijke learning spaces in het Nederlandse hoger onderwijs lees je de resultaten, conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek.

FLEXspace - praktijkvoorbeelden

FLEXspace is een one-stop-shop voor best practices, gedetailleerde voorbeelden en een community die bezig zijn met het verbeteren van leeromgevingen over de hele wereld. Het is een open omgeving die medewerkers van instellingen, experts en besluitvormers in het hoger onderwijs, bibliotheken en musea samenbrengt om oplossingen te delen voor campusplanning en -faciliteiten, leertechnologie, A/V-systeemintegratie, instructieontwerp, onderwijs en onderzoek. Bezoek de website van FLEXspace en laat inspireren of deel je kennis. FLEXspace bevat een aantal Nederlandse voorbeeld, onder andere van NHL Stenden, Universiteit Utrecht, Fontys en Universiteit van Amsterdam.

Type learning spaces — Screenprint van FLEXspace

Hulpmiddelen

Een manier om bij klaslokalen te meten in hoeverre ze actief leren ondersteunen is het Learning Spaces Rating System (LSRS) van Educause. Door met dit LSRS te werken kun je verschillende onderwijsruimtes beter met elkaar vergelijken.